پرورش خلاقیت (Creativity) در کودکان چگونه است؟
منظور از خلاقیت و نوآوری در کودکان، رفتارهای کلامی و عملی اخلاقی است که کودکان به اشکال مختلف از خود بروز می دهند. خلاقیت و تخیل به عنوان بخشی از هنر و جزئی از برنامه مطالعه کودکان در نظر گرفته می شود که باید به کودکان آموخته شود تا عقاید و احساسات خود را بیان کنند. اگر قوه ابتکار کودک را در جریان خلاقیت و نقاشی و مشارکت و کار گروهی و بیان موضوعات عمومی تقویت کمک کنیم، باعث می شویم شخصیت کودک ساخته شود. نادیده گرفتن این ابتکار و یا سرکوب کردن آن با عمل کسل کننده کپی برداری، به معنای رها کردن کودک به حال خود است. بنابراین تلاش ما، کمک به پرورش و رشد خلاقیت کودکان از طریق فعالیت های هنری می باشد.
روش های پرورش خلاقیت در کودکان
از روش های خلاقیت در کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
نقاشی خلاق
نقاشی خلاق یعنی روش های غیرمتعارف برای خلق یک اثر هنری. هدف از این روش این است که کودکان توجه بیشتری به اطرافشان داشته باشند و با استفاده از ابزارهایی به غیر از ابزارهای روتین نقاشی، میتوانند نقاشی کنند و این مورد می تواند به پرورش خلاقیت و تمرکز و توجه به محیط اطراف و رشد ذهنی آنها کمک کند و همینطور حس کنجکاوی و قدرت تجسم و تخیل و پرورش خلاقیت آنها را تقویت می کند.
از اهداف این فعالیت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تقویت حواس پنجگانه ، پرورش حافظه و مشاهده ، شناخت مفهوم مکان و زمان ، تقویت و رشد ماهیچه های ریز و درشت ، هماهنگی چشم و دست ، تقویت و پرورش اعتماد به نفس.
کاردستی هدفمند
کاردستی یعنی ساختن. ساختن یعنی تغییر شکل و یا تفکیک آنها از همدیگر با هدفی خاص. کاردستی، زمینه پرورش خلاقیت، رشد و بالندگی کودکان را فراهم می کند و تنها با در اختیار قرار دادن وسایل متفاوت مانند تکه های مقوا، پارچه، روبان، چسب و غیره می توانند یک فعالیت لذت بخش و متنوع هنری را ایجاد کنند.
کاردستی ها را می توان به دو گروه کاردستی مهارتی و کاردستی خلاق تقسیم بندی نمود. کاردستی مهارتی که مهارت استفاده از ابزار و مواد را در کودک بالا می برد. کاردستی خلاق نیز قد رت خلاقیت کودک را ارتقا می بخشد. گرچه نمی توان به این شکل کاردستی ها را از هم تفکیک کرد. چرا که تمام کاردستی ها هم مهارت را بالا می برند و هم خلاقیت را. اما درجه هرکدام بسته به نوع کاردستی متفاوت است.
از اهداف این فعالیت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تقویت و رشد ماهیچه های کوچک و بزرگ، هماهنگی چشم و دست، شناخت رنگها و شکلها، تقویت قوای خلاق. افزایش مهارتهای جسمی، حسی و روانی و ذهنی. در بعضی از فعالیتها، کاردستی ها بصورت گروهی انجام می گیرد که این خود باعث ایجاد روابط مناسب بین گروه می شود.
کلاژ و پرورش خلاقیت در کودکان
در میان تکنیک های نقاشی کودکان، یکی از معروفترین و پرکاربردترین آنها تکنیک کلاژ یا همان تکه چسبانی است. در عالم هنر کودکان تجربه به معانی خاص آن نقشی اساسی برای کودکان ایفا می کند. کودک با هنر، تجربه می کند و این تجربه ذهن فکر و خلاقیت او را شکوفا خواهد کرد. کودکان دوست دارند از هر وسیله به گونه ای که خودشان تصور می کنند استفاده کنند و شاید به نظر ما کار آنها اشتباه باشد ولی از نگاه کودک یک نوع کشف و تجربه است.
در این تکنیک کودک با تکه های مختلفی از یک جنس یا چند جنس سعی می کند تصویری را خلق کند. در این تکنیک کودک تلاش می کند یک نوع پیوند بین فرمها و اشکال بوجود بیاورد که نتیجه آن خلق یک تصویر می باشد. در واقع این تکنیک تنوع در وسایل قابلیت جابجایی و … برای کودک مهم جلوه می کند و به طبع ذهن او بیشتر درگیر می شود و نتیجه آن مستقیماً به پرورش ذهن و خلاقیت او می رسد.
از اهداف این فعالیت می توان به مواد زیر اشاره کرد:
بالا بردن مهارت فیزیکی کودک مانند بریدن قیچی با دست و یا چسباندن. تغییر ذهنیت کودک در مورد نقاشی. چون همه کودکان تصور دارند نقاشی روی مقوا یا کاغذ با وسایل نقاشی است. با این تکنیک ذهنیت و چارچوب ذهنی و هنری او تغییر می کند. به دلیل اینکه زمینه آن گسترده است، جنبه خلاقیت برای کودکان بسیاری قوی است.
مجسمه سازی و خلاقیت در کودکان
آموزش مجسمه سازی به همراه سفال، علاوه بر آنکه یک مهارت عالی برای کودکان محسوب می شود، فرصتی مناسب برای بازی کردن و سرگرم شدن آنها ایجاد می کند. استفاده از گل رس برای درست کردن سفال، برای رشد ذهنی و فکری کودکان بسیار مفید می باشد. زیرا گل رس یکی از پدیده های طبیعی بشمار می رود و لمس آن توسط کودکان، لذت و آرامش بی نظیری را برای آنان ایجاد می کند. از طریق فشردن گل رس و ایجاد اشکال جدید، کودک می تواند تخلیه روحی گردد و انرژی های منفی و مخرب را از خود دور کند. تهیه کاردستی با گل یکی از کارهای مورد علاقه کودکان است و هر سنی نمونه سازی با گل را دوست دارند و در کار با گل چون امکان کپی برداری از اشیاء کمتر وجود دارد، قوه خلاقیت کودکان را به کار می اندازد. شناسایی کودک به اشکال ساخته شده افزایش می یابد. ارزش آن را درک می کند و نوعی پرسش گری برایش بوجود می آید.
خانم سارا غلامعلی پور، مربی خلاقیت و نقاشی خلاق مهدکودک با سابقه کاری در زمینه آموزش و تعلیم کودکان خردسال از طریق آموزش های فردی و گروهی به صورت غیر مستقیم می باشند.
تحصیلات
کارشناسی مهندسی معماری
کارشناسی ارشد طراحی شهری
فعالیت های علمی
تربیت مربی نقاشی کودک پیشرفته – سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور
تربیت مربی نقاشی کودک مقدماتی – وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
تربیت مربی هنر کودک – مرکز آموزشی جهاد دانشگاهی واحد هنر
تربیت مربی خلاقیت کودکان – مرکز آموزش های تخصصی دانشگاه علم و فرهنگ
کارگاه بازی ها و تکنیک های نقاشی خلاق کودکان – مرکز آموزشی جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران
دوره آموزشی ویژه مربی مهد کودک – مرکز آموزشی جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران